Psychoterapia Psychodynamiczna – podstawy rozumienia nurtu
Psychoterapia psychodynamiczna jest nurtem psychoterapeutycznym, który skupia się na badaniu nieświadomych procesów i ich wpływie na życie pacjenta. Opiera się na zrozumieniu czynników psychologicznych kształtujących osobowość i wpływających na emocje, myśli i zachowania jednostki. Terapeuta i pacjent eksplorują wewnętrzne konflikty, pragnienia, traumy i relacje interpersonalne, aby odkryć przyczyny problemów psychicznych. Terapia ta dąży do wprowadzenia trwałych zmian w funkcjonowaniu pacjenta i osobowości, nie tylko złagodzenia objawów.
Psychoterapia psychodynamiczna zakłada, że doświadczenia wczesnego dzieciństwa mają wpływ na psychikę i radzenie sobie z trudnościami w dorosłym życiu. Terapeuta odgrywa aktywną rolę w tworzeniu bezpiecznej przestrzeni, w której pacjent eksploruje swój wewnętrzny świat. Wykorzystuje słuchanie, analizowanie wypowiedzi, interpretowanie nieświadomych treści i badanie przeniesienia. Jest długoterminowa i trwa wiele lat. Jej celem jest transformacja głęboko zakorzenionych wzorców myślenia, uczuć i zachowań, co prowadzi do trwałej zmiany i wzrostu osobistego.
Każdy pacjent ma konkretny powód, który wywołuje u niego cierpienie i skłania do szukania leczenia. Następnie należy przeprowadzić diagnozę patologii pacjenta oraz zaproponować odpowiednią terapię. Sesje psychoterapii, mogą odbywać się raz, dwa lub trzy razy w tygodniu przez wiele lat.
Jak zachodzi zmiana?
Możemy wyróżnić dwa główne mechanizmy zmiany. Pierwszy z nich polega na słuchaniu pacjenta podczas sesji terapeutycznej, analizowaniu jego uczuć, fantazji i skojarzeń oraz nawiązywaniu dialogu. W tym procesie pacjent odkrywa wiedzę o sobie, której wcześniej nie miał, uzyskuje wgląd. Zadaniem psychoterapeuty jest ujawnienie, nazwanie i przekazanie pacjentowi informacji na temat jego nieświadomych motywów, które są fundamentem jego cierpienia.
W długoterminowej terapii pacjenci z głębokimi zaburzeniami osobowości doświadczają drugiego mechanizmu zmiany, który przypomina proces rozwoju dziecka. Spotykając się z terapeutą przez wiele lat, tworzą długotrwałą relację. W tej relacji chory przyjmuje pewne cechy osobowości terapeuty na nieświadomym poziomie, co powoduje zmianę, która z początku wygląda na niewielką. Analogiczny proces, jak ten zachodzący w dzieciństwie, ma miejsce, gdy pacjent naśladuje i integruje elementy osobowości terapeuty.
Istotnym elementem pracy psychoterapeutycznej jest to co dla Freuda było początkowo przeszkodą w terapii, czyli przeniesienie uczuć pacjenta na terapeutę, jest teraz nieodzownym elementem procesu psychoterapii. Bez silnej więzi i wzajemnego zaangażowania obu stron, bez emocjonalnego odpowiedzenia na głębokie i frustrujące dziecięce potrzeby pacjenta, trudno osiągnąć trwałe zmiany osobowości. W końcowym etapie procesu następuje stopniowe rozluźnianie tej więzi.
W relacji tej występuję wszystkie uczucia od rozpaczy, buntu, lęku, wstydu, przez gniew, złość, aż do pozytywnych uczuć. Zadaniem terapeuty jest stworzenie bezpiecznego psychicznie środowiska, w którym te emocje mogą zostać wyrażone. Dzięki temu, obronne mechanizmy psychiczne zostają rozluźnione, a pacjent ma możliwość odkrycia zapomnianych lękowych doświadczeń lub dziecięcych fantazji. Przez ponowne przeżywanie tych uczuć do świata i siebie w obecności terapeuty, pacjent może odróżnić fantazję od rzeczywistości, zrozumieć mechanizmy podświadome, a napięcie i objawy mogą się zmniejszyć.
Należy również popatrzeć na relację terapeutyczną jako sojusz, zakładający współpracę między dwiema osobami, zawartym na pewien czas i w określonym celu. Niezbędnym warunkiem terapii jest zaangażowanie pacjenta w proces leczenia i w pokonywanie oporu. W przypadku poważnych zaburzeń, silna motywacja pacjenta często powoduje lepsze wyniki terapii niż w przypadku łagodniejszych zaburzeń i biernego oporu pacjenta.
W końcu, technika analizy prowadzi do realnych zmian w życiu poprzez zmiany w wewnętrznych mechanizmach zachowania. Chodzi między innymi o rezygnację z nierealistycznych roszczeń, nieodwracalnych deficytów i wielkościowych iluzji wewnętrznych, które od lat były i są źródłem cierpienia pacjenta.
Podsumowanie metody.
Psychoterapia psychodynamiczna to rozmowa i zrozumienie pacjenta. Wnikliwe rozumienie mechanizmów podświadomych jest kluczowe przed podjęciem interwencji terapeutycznych opartych o dialog, który formułuje się podczas spotkań. Interwencje mogą przybrać różne formy, od ekspresywnych (klaryfikacja, konfrontacja, interpretacja) po wspierające (wyrażanie sądów o rzeczywistości, czasem psychoedukację).
Psychoterapia psychodynamiczna odbywał się w bezpiecznym i zaufanym środowisku, które ma pozwolić pacjentowi na poznawanie swoich emocji, myśli i doświadczeń bez cenzurowania ich. Terapeuta pełni rolę przewodnika, umożliwiając pacjentowi zrozumienie siebie i wprowadzanie przez pacjenta pozytywnych zmian w jego życiu.
mgr Michał Kozaczuk
mgr Michał Kozaczuk jest psychologiem i dyplomowanym psychoterapeutą Czytaj więcej
